گلچین ضرب المثل های فرانسویB C D
Battre le chien devant le lion
To beat the dog in presence of the lion
پیش چشم شیر یک سگ را زدن
Beauté et folie sont souvent en compagnie
Beauty and folly are often companions
کلۀ پوک و روی باب پسند
غالباً یار یکدگر هستند
Belle chose est tôt ravie
Fair things are soon snatched away
چیزهای زیبا را در سه سوت می قاپند
Belle fille et méchante robe trouvent toujours qui les accroche
A fine girl and a tattered gown always find something to hook them
دختر ناز و قشنگی یا ردایی ریش ریش
گیر خواهد کرد بر قلابی اندر راه خویش
Belle promesse fol lie
A fair promise binds a fool
دست یک بی عقل را یک وعدۀ دلخواه می بندد
Besoin fait vieille trotter
Need makes the old woman trot
نیاز کاری می کند که پیرزن یورتمه برود
Bien est larron qui larron dérobe
He is a thief indeed who robs a thief
او که از دزدی بدزدد واقعاً دزد است
Bien nourri et mal appris
Well fed but ill taught
خوب تغذیه شده، اما بد تربیت شده
Bien vient à mieux, et mieux à mal
Good comes to better, and better to bad
خوب بهتر شود و بهتر بد
Bon avocat, mauvais voisin
A good lawyer is a bad neighbour
یک وکیل خوب بد همسایه ای است
Bon guet chasse malaventure
Good watching drives away ill-luck
هوشیاری بدشانسی را بیرون می راند
Bon jour bonne ”oeuvre
The better day the better deed
هرچه یک روز نکوتر باشد
کار روزانۀ آن سر باشد
Bonjour lunettes, adieu fillettes
Good morrow spectacles, farewell lasses
سلام عینک، خداحافظ دخترها
Bonne epée, point querelleur
A good swordsman is never quarrelsome
یک شمشیرزن خوب هیچ وقت اهل دعوا نیست
Bonne journée fait qui de fol se délivre
He does a good day’s work who rids himself of a fool
او که با هر حقه ای از شر بی عقلی برست
ارزش کارش شبیه کار روزی کامل است
Bons nageurs sont à la fin noyés
Good swimmers are drowned at last
شناگران خوب بالأخره غرق می شوند
Bouche serrée, mouche n’y entre
No flies get into a shut mouth
هیچ مگسی وارد یک دهان بسته نمی شود
Brebis qui bêle perd sa goulée
The sheep that bleats loses its mouthful
لقمه ای این وسط ضرر کرده
گوسفندی که وقت صرف غذا
از خودش بع بعی درآورده
Brebis trop apprivoisée de trop d’agneaux est tettée
The sheep that is too tame is sucked by too many lambs
گوسفندی که زیادی رام باشد را بره های زیادی می دوشند
Bûche tortue fait bon feu
A crooked log makes a good fire
هیزمی کج آتش خوبی می افروزد
Celui est homme de bien qui est homme de biens
A good man is a man of goods
مرد خوب اوست که مالی دارد
Celui peut hardiment nager à qui l’on soutient le menton
He may swim boldly who is held up by the chin
تا چانه اگر داخل آب است این مرد
بی باک و جسورانه شنا خواهد کرد
Ce n’est rien, c’est une femme qui se noye
It is nothing at all, only a woman drowning
چیز خاصی که نیست، می بینین؟
یه زنه داره غرق می شه، همین!
Cent ans de chagrin ne payent pas un sou de dettes
A hundred years of fretting will not pay a halfpenny of debt
حرص و جوشی که به صد سال تو را بگدازد
یک نخود قرض تو را باز نمی پردازد
Cent ans n’est guère, mais jamais c’est beaucoup
A hundred years is not much, but never is a long while
صد سال زیاد نیست، ولی هرگز زمان درازی است
Ce que fait la louve plaît au loup
What the she-wolf brings forth pleases the he-wolf
هرچه گرگی ماده زاید
نره گرگی را خوش آید
Ce que femme veut Dieu le veut
What a woman wills God wills
آنچه زنی خواسته را شخص خدا خواسته است
Ce que le sobre tient au c”oeur est sur la langue du buveur
What the sober man keeps in his heart is on the tongue of the drunkard
آنچه توی دل یک هشیار است
می نشیند به زبان یک مست
Ce que moine pense, il ose le faire
What a monk thinks he dares to do
گر به فکر راهبی چیزی رسد
جرئت انجام آن را دارد او
Ce qu’”oeil ne voit, au c”oeur ne deult
What the eye sees not the heart rues not
آنچه را دیده ای نمی بیند
دل برایش به سوگ ننشیند
Ce qui est différé n’est pas perdu
All is not lost that is delayed
هرچه یک خرده معطل کرده ست
نتوان گفت به کل رفته ز دست
Ce qui nuit à l’un duit à l’autre
What is bad for one is good for another
بد یک نفر خوب آن دیگری است
Ce qu’on apprend au berceau dure jusqu’au tombeau
What is learned in the cradle lasts till the grave
آنچه در گهواره آموخته می شود تا گور دوام می آورد
Ce sont les pires bourdes que les vraies
The worst jests are those that are true
بدترین شوخی ها شوخی های جدی هستند
C’est folie de faire son médecin son héritier
He is a fool who makes his physician his heir
کسی که دکترش را وارث خود می کند خنگ است
C’est folie de faire un maillet de son poing
He is a fool who makes a mallet of his fist
کسی که مشت را چکش کند خنگ است
C’est partout comme chez nous
Tis everywhere the same as here
هر جا شبیه این جاست
C’est peu que de courir, il faut partir à point
It is not enough to run; one must start in time
دویدن کافی نیست؛ آدم باید به موقع از جا بکند
C’est quand l’enfant est baptisé qu’il arrive des parrains
When the child is christened you will have godfathers enough
زمان نامگذاری برای یک فرزند
برای بچه پدرخواندگان فراوان اند
C’est toujours la plus mauvaise roue qui crie
The worst wheel always creaks most
غیژغیژ بدترین چرخ از همه افزون تر است
C’est trop aimer quand on en meurt
It is loving too much to die of love
هر کسی از عشق می میرد زیادی عاشق است
C’est un long jour qu’un jour sans pain
Tis a long day a day without bread
یک روزِ بی نانی یک روز طولانی است
Chacun à son goût
Every man to his taste
هر کسی ذوق خودش را دارد
Chacun a un fou dans sa manche
Every one has a fool in his sleeve
ابلهی در آستین هر کسی است
Chacun chien qui aboye ne mord pas
Not every dog that barks bites
هر سگی پارس کند گاز نمی گیرد
Chacun doit balayer devant sa porte
Every one should sweep before his own door
لازم است این که کند هر یارو
جلوی خانۀ خود را جارو
Chacun n’est pas aise qui danse
Not every one that dances is glad
هر کسی قر می دهد خوشحال نیست
Chacun porte sa croix
Every one bears his cross
هر کسی صلیب خود را می کشد
Chacun pour soi et Dieu pour tous
Every one for himself and God for all
هر کسی مال خودش و خدا مال همه
Chacun prend son plaisir où il le trouve
Every one takes his pleasure where he finds it
هر کسی حال خودش را می برد
در همان جایی که آن را یافته
Chacun sent le mieux où le soulier le blesse
Every one knows best where the shoe pinches him
هر کسی خودش بهتر می داند کجای کفش پایش را می زند
Chacun tire l’eau à son moulin
Every one draws the water to his own mill
آب را هر آسیابانی که دید
سوی چرخ آسیاب خود کشید
Chacun vaut son prix
Every man has his value
هر کسی قیمت خود را دارد
Changer son cheval borgne contre un aveugle
To exchange a one-eyed horse for a blind one
اسب یک چشمی را با اسب کوری تاخت زدن
Chaque demain apporte son pain
Every to-morrow brings its bread
هر فردایی نان خود را می آورد
Chaque potier vante son pot
Every potter vaunts his own pot
هر کوزه گری به کوزه اش می نازد
Charbonnier est maître chez soi
The coalheaver is master at home
حمال زغال در سرایش آقاست
Charité bien ordonnée commence par soi-même
Well-regulated charity begins with one’s self
نیکوکاری به قاعده از خود آدم شروع می شود
Chat échaudé craint l’eau froide
A scalded cat dreads cold water
گربه با آب جوش اگر سوزد
دیگر از آب سرد می ترسد
Chercher midi à quatorze heures
To look for noon at fourteen o’clock
در ساعت چهارده منتظر ظهر بودن
Chercher une aiguille dans une botte de foin
To look for a needle in a bundle of hay
در تل علف در پی سوزن گشتن
Chien affamé, de bastonnade n’est intimidé
A hungry dog is not afraid of a cudgelling
سگ گرسنه از چماق خوردن نمی ترسد
Chien enragé ne peut longuement vivre
A mad dog cannot live long
سگی هار را عمر بسیار نیست
Chien qui aboie ne mord pas
Barking dogs don’t bite
سگ هایی که پارس می کنند گاز نمی گیرند
Chien sur son fumier est hardi
Every dog is valiant in his own kennel
هر سگی در لانه اش پرجرئت است
Chose trop vue n’est chère tenue
A thing too much seen is little prized
هرچه را بسیار می بینند
بی بها و خوار می بینند
Chou pour chou
Cabbage for cabbage
کلم در برابر کلم
Comme on fait son lit on se couche
As you make your bed so you must lie on it
رختخوابت را به هر شکلی که پهنش می کنی
لاجرم باید همان جوری بخوابی روی آن
Comparaisons sont odieuses
Comparisons are odious
مقایسه ها بوی گند می دهند
Contre coignée serrure ne peut
No lock avails against a hatchet
کاری از دست قفل ساخته نیست
روبرویش اگر تبرزینی است
Couard souvent coup mortel au preux donne
A coward often deals a mortal blow to the brave
غالباً بزدلی به شیردلی
ضربه ای سخت و مرگبار زند
Coudre la peau du renard à celle du lion
To sew the fox’s skin to the lion’s
پوست روباه را بر پوست شیر بخیه زدن
Courtoisie qui ne vient que d’un côté ne peut longuement durer
Courtesy that is all on one side cannot last long
احترام یک سویه بی دوام خواهد بود
Craignez la colère de la colombe
Dread the anger of the dove
بترس از خشم کفتر
De court plaisir long repentir
From short pleasure long repentance
از آن لذتی کو زمانی نپاید
پشیمانی بس درازی برآید
Découvrir saint Pierre pour couvrir saint Paul
To strip St Peter to clothe St Paul
برای لباس پوشاندن بر قدیس پاول قدیس پیتر را لخت کردن
De deux maux il faut choisir le moindre
Of two evils choose the least
از دو شر کوچک ترین را برگزین
De fol juge brève sentence
A foolish judge passes brief sentence
قاضی احمق سریعاً حکم خود را می دهد
De grande montée, grande chute
The higher the rise the greater the fall
هرقدَر بیش تر صعود کند
بیش تر هم سقوط خواهد کرد
De jeune angelot vieux diable
A young angel, an old devil
فرشته ای جوان، شیطانی پیر
De la main à la bouche se perd souvent la soupe
Between the hand and the mouth the soup is often spilt
اکثراً در مسیر دست و دهان
سوپمان رفته است از کفمان
De la panse vient la danse
A full belly sets a man jigging
شکم پر آدم را به جست وخیز وامی دارد
De maigre poil âpre morsure
A gaunt brute bites sore
یک جانور نحیف و لاغر
گازی بد و دردناک گیرد
Demander de la laine à un âne
To ask wool of an ass
پشم از الاغی خواستن
De oui et non vient toute question
Out of yes and no comes all dispute
پاسخی جز نه و آری هر جاست
از همان جاست که دعوا برخاست
Dépends le pendard et il te pendra
Take down a rogue from the gallows and he will hang you up
نابکاری چون رود بالای دار
رحم کن بر او و پایینش بیار
بابت لطفت تشکر می کند
می کند بر روی آن دارت سوار
De qui je me fie Dieu me garde
God save me from those I trust in
خداوند از من در برابر کسانی که به آن ها اعتماد دارم محافظت کند
Derrière la croix souvent se tient le diable
The devil often lurks behind the cross
شیطان غالباً پشت صلیب کمین می کند
De toute taille bon chien
There are good dogs of all sizes
سگ خوب در هر قد و سایز هست
De tout s’avise à qui pain faut
A man who wants bread is ready for anything
آن مرد که نان خواهد آمادۀ هر کاری است
Deux hommes se rencontrent bien, mais jamais deux montagnes
Two men may meet, but never two mountains
دو آدم شاید به هم برسند، اما دو کوه هرگز
Dieu aide à trois sortes de personnes: aux fous, aux enfants, et aux ivrognes
God helps three sorts of people: fools, children, and drunkards
یاور این مردمان باشد خدا:
خنگ ها و بچه ها و مست ها
Dieu garde la lune des loups
God saves the moon from the wolves
خداوند ماه را از گرگ ها حفظ می کند
Dieu seul devine les sots
God alone understands fools
فقط شخص خدا قادر به درک کله پوکان است
Dis-moi qui tu hantes, je te dirai qui tu es
Tell me the company you keep, and I will tell you who you are
تو بگو تا همدم و یار تو کیست
تا بگویم گوهر و ذات تو چیست
Dites toujours fanfare, vous ne mourrez jamais
Always talk big and you will never be forgotten
همیشه حرف های گنده گنده بزن تا هیچ وقت فراموشت نکنند
Dites toujours nenni, vous ne serez jamais mariée
Always say no, and you will never be married
همیشه بگو نه تا هیچ وقت ازدواج نکنی
Douce parole n’écorche pas langue
Soft words don’t scotch the tongue
کجا واژه های خوش و دلپسند
زبان کسی را خراشی دهند
Du cuir d’un vieux mari on en achète un jeune
With an old husband’s hide one buys a young one
با پوست یک پیرشوهر
زن می خرد شویی جوان تر
Du dire au fait il y a grand trait
Twixt the word and the deed there’s a long step
از سخن تا به عمل گام بلندی داریم
D’un sac à charbon ne saurait sortir de blanche farine
White meal is not got out of a coal-sack
از گونی زغال آرد سفید درنمی آید
برگرفته از کتاب گلچین ضرب المثل های فرانسوی؛ گزینش و ترجمه: مهدی احمدی
40 ضرب المثل ایتالیایی