گلچین ضرب المثل های فرانسویL
L’abattu veut toujours lutter
He that is thrown would still wrestle
کسی که سرنگون شده هنوز در کشاکش است
La belle cage ne nourrit pas l’oiseau
A fine cage won’t feed the bird
قفسی هرچقدر هم زیبا
به پرنده غذا نخواهد داد
La belle plume fait le bel oiseau
Fine feathers make fine birds
پروبال قشنگ و باب پسند
مرغ های قشنگ می سازند
L’adresse surmonte la force
Policy goes beyond strength
سیاست از قدرت پیشی می گیرد
La faim chasse le loup hors du bois
Hunger drives the wolf out of the wood
گرسنگی گرگ را از جنگل بیرون می کشاند
La fortune est une femme; si vous la manquez aujourd’hui, ne vous attendez pas à la retrouver demain
Fortune is a woman; if you neglect her to-day, expect not to regain her to-morrow
بخت یک زن است؛ اگر امروز از او غافل شدی، توقع نداشته باش فردا دوباره به دستش بیاوری
La fortune ne peut nous ôter que ce qu’elle nous a donné
Fortune can take from us only what she has given us
بخت چیزی ز ما نمی گیرد
مگر آن را که خود به ما داده
La gourmandise a tué plus de gens que l’épée
Gluttony has killed more than the sword
پرخوری بیش از دم شمشیر آدم کشته است
L’aigle ne chasse point aux mouches
The eagle does not hunt flies
عقاب مگس ها را شکار نمی کند
La langue des femmes est leur épée, et elles ne la laissent pas rouiller
A woman’s tongue is her sword, and she does not let it rust
زبان زن شمشیر اوست و نمی گذارد شمشیرش زنگ بزند
La loi dit ce que le roi veut
The law says what the king pleases
قانون چیزی را می گوید که باب میل شاه باشد
La moitié du monde ne sait comment l’autre vit
One half the world knows not how the other half lives
نیمی از مردم این دنیا از روش زندگی نیم دگر بی خبرند
La moitié du monde se moque de l’autre
One half the world laughs at the other
نیمی از مردم دنیا به دگرنیمۀ آن می خندند
L’amour apprend aux ânes à danser
Love teaches asses to dance
عاشقیت به خران رقص می آموزاند
L’amour fait rage, mais l’argent fait mariage
Love does wonders, but money makes marriage
عشق سازندۀ هر اعجاز است
این وسط پول عروسی ساز است
L’âne du commun est toujours le plus mal bâté
The ass that is common property is always the worst saddled
گر خری مال همه مردان است
صاحب ژنده ترین پالان است
La nuit n’a point d’amis
Night has no friend
شب دوستی ندارد
La nuit tous chats sont gris
By night all cats are grey
شب ها تمام گربه ها خاکستری هستند
Là où sont les poussins la poule a les yeux
The hen’s eyes are with her chickens
چشم مرغ به جوجه هایش است
La patience est la vertu des ânes
Patience is the virtue of asses
بردباری فضیلت خرهاست
La peau est plus proche que la chemise
The skin is nearer than the shirt
پوست از پیراهن نزدیک تر است
La petite aumône est la bonne
The little alms are the good alms
صدقات کوچک صدقات خوب اند
La peur est grand inventeur
Fear is a great inventor
ترس یک مخترع معرکه است
La plus grande finesse est de n’en avoir point
The greatest cunning is to have none at all
برترین نیرنگ بی نیرنگی است
La poule ne doit pas chanter devant le coq
The hen ought not to cackle in presence of the cock
مرغ مجبور نیست جلوی خروس قدقد کند
L’appétit vient en mangeant
Appetite comes with eating
اشتها هنگام خوردن باز خواهد شد
L’arbre ne tombe pas du premier coup
The tree does not fall at the first stroke
درخت با اولین ضربه نمی افتد
L’argent est un bon serviteur, mais c’est un mauvais maître
Money is a good servant but a bad master
پول نوکر خوبی است، ولی ارباب بدی است
L’argent ne se perd qu’à faute d’argent
Money is lost only for want of money
پول فقط به دلیل بی پولی از دست می رود
La seule victoire contre l’amour c’est la fuite
The only victory over love is flight
تنها پیروزی بر عشق عقب نشینی است
L’avare et le cochon ne sont bons qu’après leur mort
The miser and the pig are of no use till dead
خوک و آدم خسیس خیرشان به این و آن
مطلقاً نمی رسد جز که بعد مرگشان
L’avarice rompt le sac
Avarice bursts the bag
طمع گونی را جر می دهد
Lavez chien, peignez chien, toutefois n’est chien que chien
Wash a dog, comb a dog, still a dog remains a dog
سگی را بشوی و بر او شانه زن
ولی باز یک سگ فقط یک سگ است
La vie est moitié usée avant qu’on ne sache ce qu’est la vie
Life is half spent before one knows what life is
زندگی
تا بیاییم بفهمیم که چیست
نصف آن دیگر نیست
Le beau soulier blesse souvent le pied
A handsome shoe often pinches the foot
کفش های شیک و ناز و دلپسند
اغلب اوقات پا را می زنند
Le b”oeuf par la corne et l’homme par la parole
Take an ox by his horn, a man by his word
گاو را از شاخ او و مرد را
از کلام و گفته اش در بند کش
Le bossu ne voit pas sa bosse, mais il voit celle de son confrère
The hunchback does not see his own hump, but he sees his brother’s
قوزی قوز خود را نمی بیند، اما قوز برادرش را می بیند
Le bruit pend l’homme
Repute hangs a man
مرد را آوازه اش بر داری آویزد
Le c”oeur mène où il va
The heart leads whither it goes
دل به هر سو برود می بردت
Le dernier venu le mieux aimé
The last come is the best liked
هرکسی آخر از همه آید
خاطرش از همه عزیزتر است
Le diable n’est pas toujours à la porte d’un pauvre homme
The devil is not always at a poor man’s door
ابلیس همیشه جلوی خانۀ یک مرد گدا نیست
Le diable pourrait mourir que je n’hériterais pas de ses cornes
The devil may die without my inheriting his horns
شیطان ممکن است بمیرد، بدون این که من شاخ هایش را به ارث ببرم
Le faux ami ressemble à l’ombre d’un cadran
The false friend is like the shadow of a sun-dial
رفیقی که قلابی و ناحسابی است
چنان سایۀ ساعتی آفتابی است
Le feu le plus couvert est le plus ardent
The most covered fire is always the most glowing
آتشی که بیش تر پنهان شود
سرکش و سوزان ترین آتش بُود
Le fou cherche son malheur
The fool hunts for misfortune
جناب خنگ بی خرد بلا شکار می کند
Le fou se coupe de son couteau
The fool cuts himself with his own knife
احمق خودش را با چاقوی خودش زخمی می کند
Le lièvre revient toujours à son gite
The hare always returns to her form
خرگوش همیشه به لانه اش برمی گردد
Le loup mourra dans sa peau
The wolf will die in his skin
گرگ در پوست خود خواهد مرد
Le mal an entre en nageant
The ill year comes in swimming
سال نکبت شناکنان آید
Le mal vient à cheval et s’en va à pied
Misfortune comes on horseback and goes away on foot
بدبیاری سواره می آید
لیک پای پیاده خواهد رفت
Le médecin est souvent plus à craindre que la maladie
The doctor is often more to be feared than the disease
اغلب باید از دکتر بیش از بیماری ترسید
Le miel est doux, mais l’abeille pique
Honey is sweet, but the bee stings
عسل شیرین است، اما زنبور نیش می زند
Le miel n’est pas pour les ânes
Honey is not for asses
عسل برای خران نیست
Le moulin ne moult pas avec l’eau coulée en bas
The mill does not grind with water that is past
آسیاب با آب رفته آسیا نمی کند
Le mulet garde longuement un coup de pied à son maître
The mule long keeps a kick in reserve for its master
قاطر یک لگد را از خیلی وقت پیش برای صاحبش آماده نگه می دارد
L’entente est au diseur
The meaning is best known to the speaker
گوینده معنای حرف را بهتر می داند
Le plus riche n’emporte qu’un linceul
The richest man carries nothing away with him but a shroud
ثروتمندترین مرد جز یک کفن چیزی با خود نمی برد
Le plus sage est celui qui ne pense point l’être
He is the wisest man who does not think himself so
کسی عاقل ترینِ مردمان است
که خود را این چنین فردی نداند
Le premier coup en vaut deux
The first blow is as good as two
مشت اول چون دو مشت است
Le premier pas engage au second
The first step binds one to the second
گام اول آدمی را پایبند گام دوم می کند
Le premier venu engrène
The first comer grinds first
هرکس اول به آسیاب آید
غله اش اول آرد خواهد شد
Le repentir coûte bien cher
Repentance costs very dear
پشیمانی خیلی گران تمام می شود
Le riche a plus de parents qu’il ne connaît
The rich man has more relations than he knows
بیش از آنی که خودش پندارد
قوم و خویش آدم دارا دارد
Les absents ont toujours tort
The absent are always in the wrong
آنان که غایب اند همیشه مقصرند
Le sac ne fut oncques si plein que n’y entrât bien un grain
A sack was never so full but that it would hold another grain
هرگز گونی ای آن قدر پر نبوده که نتواند دانۀ دیگری را در خود جای دهد
Les beaux esprits se rencontrent
Great wits meet
عقل های بزرگ به هم می رسند
Les belles ne sont pas pour les beaux
Belles are not for the beaux
دختران دلربا و دلپسند
قسمت خوشگل پسرها نیستند
Les belles robes pleurent sur des épaules indignes
Rich garments weep on unworthy shoulders
لباس های فاخر بر شانه های نالایق زار می زنند
Les cloches appellent à l’église mais n’y entrent pas
Bells call to church but do not enter
زنگ ها چون که صدا سربدهند
دیگران را به کلیسا خوانند
لیک خود گام بدان جا ننهند
Les conseillers ne sont pas les payeurs
Advisers are not the payers
نصیحت کنندگان چیزی پرداخت نمی کنند
Les corbeaux ne crèvent pas les yeux aux corbeaux
Ravens do not peck out ravens’ eyes
زاغ ها چشم زاغ ها را نمی کنند
Les cordonniers sont toujours les plus mal chaussés
Shoemakers are always the worst shod
هرکسی پینه دوز و کفاش است
بدترین نوع کفش در پاش است
Les deux font la paire
The two make a pair
دو تا یک جفت می سازند
Les extrêmes se touchent
Extremes meet
افراط و تفریط به هم می رسند
Les fous inventent les modes et les sages les suivent
Fools invent fashions and wise men follow them
احمق ها مدها را ابداع می کنند و عاقل ها از آن ها پیروی می کنند
Les gros larrons pendent les petits
Great thieves hang the little ones
شاه دزدها دله دزدها را به دار می آویزند
Les gros poissons mangent les petits
The big fish eat the little ones
ماهی های بزرگ ماهی های کوچک را می خورند
Les gueux ne sont jamais hors de leur chemin
A beggar is never out of his road
گدا هیچ وقت از مسیرش دور نیفتاده
Les hommes sont rares
Men are rare
مردها کمیاب اند
Les honneurs changent les m”oeurs
Honours change manners
زمانی که فردی به جایی رسد
خصالش به کلی عوض می شود
Les Italiens pleurent, les Allemands crient, et les Français chantent
The Italians cry, the Germans bawl, and the French sing
ایتالیایی ها فریاد می کشند، آلمانی ها ضجه می زنند و فرانسوی ها آواز می خوانند
Les jours se suivent et ne se ressemblent pas
The days follow each other and are not alike
روزی اندر پی روز دگری است
هیچ یک چون دگری نیست که نیست
Les larrons s’entrebattent et les larcins se découvrent
When thieves fall out the thefts are discovered
بین دزدان تا که دعوا می شود
راز دزدی ها هویدا می شود
Les lois ont le nez de cire
Laws have wax noses
قوانین بینی ای از موم دارند
Les loups ne se mangent pas entre eux
Wolves do not eat each other
گرگ ها یکدیگر را نمی خورند
Les maisons des avocats sont faictes de la teste des folz
Lawyers’ houses are built of fools’ heads
با سر دسته ای از احمق ها
خانه های وکلا گشته بنا
Les mariages sont écrits dans le ciel
Marriages are written in heaven
پیمان های ازدواج در آسمان نوشته می شوند
Les mauvaises nouvelles ont des ailes
Bad news has wings
خبر بد بال دارد
Les morts sont bientôt oubliés
The dead are soon forgotten
مردگان فوری ز خاطر می روند
Les morveux veulent toujours moucher les autres
Snivelling folks always want to wipe other folks’ noses
دماغ این و آن را پاک کردن
همیشه عشق افراد دماغوست
Les murs ont des oreilles
Walls have ears
دیوارها گوش دارند
?Le soleil lui-même n’a-t-il pas des taches
?Are there not spots on the sun
روی خورشید مگر لکی نیست؟
(= همه عیبی دارند)
Le soleil luit pour tout le monde
The sun shines for all the world
خورشید برای همۀ دنیا می تابد
Les petits ruisseaux font les grandes rivières
Little brooks make great rivers
جویباران کوچک بسیار
رودهایی بزرگ می سازند
Les plus courtes folies sont les meilleures
The shortest follies are the best
حماقت های زودگذر بهترین اند
Les plus rusés sont les premiers pris
The most cunning are the first caught
آن کسان کز همه مکارترند
از همه زودتر افتند به بند
Les pots fêlés sont ceux qui durent le plus
The flawed pot lasts longest
کوزۀ ترک خورده درازترین عمر را دارد
Les premiers vont devant
First come first served
اولین مشتری که آمده است
اول او را به راه اندازند
Les princes se servent des hommes comme le laboureur des abeilles
Princes use men as the husbandman uses bees
شاهان مردان را همان گونه به کار می گیرند که زنبوردار زنبورها را
Les princes tiennent toujours leurs comptes, ils ne perdent jamais rien
Princes keep good reckoning, they never lose anything
شاهان حساب و کتاب دقیقی دارند، آنان هرگز چیزی را از دست نمی دهند
Les rois ont les mains longues
Kings have long hands
شاهان دست های درازی دارند
Les tonneaux vides sont ceux qui font le plus de bruit
Empty casks make the most noise
خم های تهی صدایشان بیش تر است
Le vin ne porte point de chausses
Wine wears no breeches
شراب شلوار نمی پوشد
Le vrai n’est pas toujours vraisemblable
What is true is not always probable
هرآن چیزی حقیقی است
همیشه محتمل نیست
L’habit ne fait pas le moine
The gown does not make the monk
ردا راهب نمی سازد
L’homme est bien heureux qui a une belle femme auprès d’une abbaye
Happy is the man who has a handsome wife close to an abbey
ای خوش آن مرد که یک همسر زیبا دارد
دم یک صومعه هم مسکن و مأوا دارد
L’homme est de feu, la femme d’étoupe; le diable vient qui souffle
Man is fire, woman is tow, and the devil comes and blows
مرد آتش و زن هم بُود الیاف کتان
سرمی رسد و می دمد ابلیس بر آن
L’hôte et le poisson en trois jours sont poison
A guest and a fish after three days are poison
مهمان و ماهی چون سه روزی بگذرد سم اند
L’ignorance des hommes fait bouillir le pot aux prêtres
Men’s ignorance makes the pot boil for priests
نادانی انسان ها باعث می شود دیگ برای کشیشان بجوشد
L’intention est réputée pour le fait
The will is taken for the deed
نیت به جای عمل پذیرفته می شود
L’occasion fait le larron
Opportunity makes the thief
فرصت دزد می سازد
L’”oeil du maître engraisse le cheval
The eye of the master fattens the steed
اسب را چشم صاحبش پروار می کند
Loin des yeux loin du c”oeur
Out of sight, out of mind
از یاد رود هرآنچه از دیده رود
L’oiseau ne doit pas salir son nid
The bird ought not to soil its own nest
پرنده مجبور نیست آشیانۀ خود را به گند بکشد
Longue langue, courte main
Long tongue, short hand
زبان بلند، دست کوتاه
برگرفته از کتاب گلچین ضرب المثل های فرانسوی؛ گزینش و ترجمه: مهدی احمدی
40 ضرب المثل ایتالیایی